"Ai lên Tuyên Quang, ngược vòng cung Lô Gâm tới Na Hang quê em Ai bay trên không tới miền Thượng Lâm thấy chín mươi chín ngọn núi, đấy chính là Na Hang quê em..."

     Giai điệu bài hát “Tâm tình cô gái Nà Hang” của nhạc sỹ Lê Việt Hòa như vấn vương, như mời gọi du khách hãy đến với Na Hang, đến với chín mươi chín ngọn núi phượng hoàng và đến với "nàng tiên xanh" giữa đại ngàn... để xua đi cái nắng oi bức của mùa hè nơi phố thị phồn hoa.

    Nằm trên địa bàn hai huyện Na Hang và Lâm Bình, Khu Du lịch sinh thái Na Hang có tổng diện tích 15.000ha trong đó bao gồm 8000ha diện tích mặt nước. Hồ Na Hang - Lâm Bình có dung tích chứa nước lên tới hơn 2 tỷ m3, công suất 342Mw, sản lượng điện hàng năm đạt trên 1.295 triệu kw- là một trong những hồ thủy điện lớn nhất khu vực phía Bắc.

    Trong những năm gần đây, huyện Na Hang đã xây dựng được các tour du lịch sinh thái trên lòng hồ với chiều dài khoảng 70km, các tour du lịch đó sẽ đưa du khách đắm mình với thiên nhiên sông nước và núi rừng, được tìm hiểu về từng sự tích gắn với mỗi địa danh nơi đây.
    Du thuyền trên lòng hồ du khách sẽ đến với nơi hội tụ của hai dòng sông trên khu vực lòng hồ thủy điện sông Gâm và sông Năng. Hình ảnh núi non điệp trùng với 99 ngọn núi được ví như “Hạ Long cạn giữa đại ngàn” (xã Thượng Lâm - huyện Lâm Bình). Bên cạnh đó là những địa danh, sự tích đã đi vào lịch sử ở nơi đây như: Thác Khuổi Nhi, Khuổi Súng, đền Pác Tạ, đền Pác Vãng, hang Phia Vài, hòn Cọc Vài, vách đá Nàng Tiên - Chú Khách, động Song Long, những khu rừng nguyên sinh trải dài theo hai triền sông tạo nên cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng, kỳ thú, hình thành nên những tour, tuyến du lịch dã ngoại, ngắm cảnh thiên nhiên bằng du thuyền đầy thú vị của du khách khi đến với Na Hang.

Thác Mơ - Na hang

    Đặc biệt là năm 2009, 10 di tích tại khu vực lòng hồ Na Hang - Lâm Bình gồm Hang Phia Vài, động Song Long, thác Nặm Me (xã Khuôn Hà); hang Phia Muồn (xã Sơn Phú); đền Pác Tạ (thị trấn Nà Hang); chùa Phúc Lâm, Xưởng Quân khí H52, thắng cảnh Thượng Lâm (xã Thượng Lâm); Cơ quan Ấn loát đặc biệt Trung ương, Địa điểm sản xuất diêm tiêu (xã Năng Khả) đã được Bộ Văn hóa, Thể thao, Du lịch xếp hạng là di tích cấp quốc gia.

    Khu bảo tồn thiên nhiên Tát Kẻ - Bản Bung (còn gọi là Khu bảo tồn thiên nhiên Na Hang) nằm trên địa bàn 4 xã: Khau Tinh, Côn Lôn, Sơn Phú và Thanh Tương, là một trong những điểm du lịch thú vị, hấp dẫn khi du khách tới tham quan, mang ý nghĩa quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch sinh thái Na Hang. Với diện tích trên 21.000 ha, sự đa dạng về cảnh sắc thiên nhiên và phong phú về động thực vật là đặc điểm quan trọng để thu hút du khách, các nhà nghiên cứu khoa học, khảo sát thực địa, du lịch khám phá, thám hiểm. Nhiều loài động vật quý hiếm trong đó có loài Vọoc mũi hếch ghi trong sách đỏ thế giới. Những loại gỗ quý như: Đinh, lát, trai, sến táu…những cây nghiến hàng ngàn năm tuổi vẫn được gìn giữ và bảo vệ tại nơi đây.

Lễ hội Lồng Tông của người Tày

    Những trải nhiệm của du khách khi đến với du lịch sinh thái Na Hang không chỉ bởi tham quan du lịch lòng hồ thủy điện trong quần thể Khu du lịch sinh thái, mà còn có các điểm đầy hấp dẫn đưa ta đến đời sống thường nhật của đồng bào dân tộc nơi đây, đó là lòng mến khách nồng hậu và nhiệt tình của đồng bào nơi miền núi cao, là những điệu hát then, hát lượn của dân tộc Tày, hát sli của dân tộc Nùng, hát Soọng cô của dân tộc Sán Dìu..... Sự giao thoa giữa các nền văn hóa của các dân tộc tạo nên sức lôi cuốn du khách bởi nét văn hóa bản địa truyền thống vô cùng độc đáo, đặc sắc được thể hiện qua các lễ hội cổ truyền như: Lễ hội Lồng Tông của người Tày, người Nùng, lễ Cấp Sắc, lễ Tơ Hồng, lễ Rước Dâu của người Dao trong trang phục thổ cẩm độc đáo. Thăm chợ vùng cao Thượng Lâm, thường họp vào thứ Năm và Chủ Nhật hàng tuần, du khách có thể thưởng thức chén rượu ngô Na Hang nổi tiếng nấu bằng men lá, nghe kể về những truyền thuyết của miền đất huyền thoại này như sự thích hoa Phặc Phiền, chuyện Đèo Nàng, sự thích 99 ngọn núi.... Khu làng văn hóa Hồng Thái với những ruộng bậc thang tuyệt đẹp khi chiều buông. Là khung cảnh thơ mộng, hữu tình hoà trong màn sương bao phủ quanh năm của mảnh đất Khau Tinh, mỗi điểm đến chắc chắn sẽ mang lại cho du khách một hành trình ấn tượng, khó phai.

   Bên cạnh đó, với những du khách nghiên cứu khoa học, lịch sử có thể đến tham quan những điểm mà nơi đây đã tìm thấy di cốt hóa thạch có niên đại trên 10.000 năm tuổi được khai quật tại các di chỉ khảo cổ tại hang Phia Vài (Lâm Bình), Phia Muồn (Na Hang) điều đó khẳng định nơi đây là một trong những cái nôi của người Việt cổ. Đến nơi đây, du khách còn có cơ hội tìm hiểu về hang Nà Thẳm - Cơ quan ấn loát đặc biệt của Trung ương trong thời kì kháng chiến chống Pháp

99 Ngọn núi Phượng Hoàng

     Du lịch sinh thái, thăm quan thắng cảnh núi rừng, lòng hồ Na Hang, Lâm Bình trên thượng nguồn sông Gâm, sông Năng, và du lịch lễ hội, tâm linh là những yếu tố cấu thành giá trị văn hóa độc đáo, đa dạng của địa phương, tất cả tạo nên không gian muôn màu, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Nét văn hóa ẩm thực sẵn có của địa phương đã thu hút nhiều thực khách khi đến Khu du lịch sinh thái Na Hang như: Đặc sản  rượu ngô men lá Sơn Phú, rượu Đao, lẩu cá Lăng, cá Nheo, thịt Trâu khô, thịt Bò khô, xôi ngũ sắc, thưởng thức những loại rau rừng mới lạ mà thiên nhiên đã ưu ái ban tặng như rau rớn, rau dạ... sau đó còn được nhâm nhi chén trà Shan Tuyết nóng hổi với vị ngọt đậm đà - một đặc sản của vùng núi cao Na Hang.

   Hiện nay, hệ thống nhà hàng, khách sạn, nhà nghỉ độc đáo và tiện nghi chắc chắn sẽ làm hài lòng những ai đã từng đặt chân đến nơi đây. Na Hang đã có gần chục cơ sở lưu trú với hơn 200 phòng nghỉ. Cùng với việc đầu tư, xây dựng các cơ sở lưu trú để phục vụ khách du lịch, các doanh nghiệp, hộ làm du lịch còn đầu tư mua 120 tàu, thuyền vừa phục vụ du khách, vừa làm phương tiện vận chuyển người và hàng hóa trong khu vực hồ thủy điện.

    Với những tiềm năng, thế mạnh về cảnh sắc thiên nhiên, con người, truyền thống văn hóa đa dạng, phong phú, đậm đà bản sắc dân tộc của nhân dân các dân tộc trên địa bàn sẽ là điểm tựa để phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, đặc biệt là kinh tế du lịch, mô hình du lịch và dịch vụ du lịch. Các tour, tuyến du lịch nối liền với các tỉnh bạn như huyện Bắc Mê – Hà Giang, huyện Ba Bể, Pắc Nặm - Bắc Kạn… đã và đang hình thành, thúc đẩy hoạt động du lịch, góp phần vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của hai huyện Na Hang và Lâm Bình.

Phạm Hương