Thắng cảnh Thượng Lâm với dãy núi đá vôi trùng điệp bao bọc vùng quê rộng lớn gắn với huyền thoại đàn phượng hoàng đã tô điểm thêm bức tranh phong cảnh hữu tình trên mảnh đất Na Hang - Lâm Bình.

Dọc theo hữu ngạn của thượng nguồn sông Gâm là dãy núi đá vôi trùng điệp có hàng chục ngọn nhô cao giữa không gian bao la, tạo nên một cảnh quan kỳ vĩ. Dãy núi chạy theo hình vòng cung, bao bọc lấy một vùng đất thuộc xã Thượng Lâm. Các ngọn núi gối nhau liên tiếp, được bao phủ bởi màu xanh của các loài cây bản địa như đinh, nghiến, sến, lát, tre, nứa và những thảm thực vật tươi xanh...

Dãy núi Thượng Lâm điệp trùng hùng vĩ như một bức tường thành uốn hình cánh cung được mở rộng ra dòng sông Gâm với nhiều ngọn núi có hình dáng kỳ thú do thiên tạo và có những tên gọi thật thơ mộng gắn với những truyền thuyết ly kỳ, hấp dẫn như núi nàng Tiên chú Khách, truyền thuyết về 99 ngọn núi, hình Lưỡng long tranh châu, đàn rùa xuống núi, cờ lau khởi nghĩa... gợi nên trong lòng du khách những trí tưởng tượng phong phú.

Vượt qua chặng đường đèo dốc quanh co, trước mắt du khách hiện ra một thung lũng lòng chảo được bao bọc xung quanh bởi dãy núi trùng điệp, khung cảnh đầy chất thơ với các bản làng quần cư ven suối, dưới chân núi, bên cánh đồng lúa xanh tươi. Những nếp nhà sàn xinh xắn nép mình dưới tán cọ, ẩn hiện trong làn khói mờ lan toả khắp không gian hoà cùng âm thanh kẽo kẹt của những chiếc cọn dẫn nước vào đồng, tiếng khung cửu lách cách của các thiếu nữ Tày trong những lúc nông nhàn, tiếng mõ trâu văng vẳng vang lên những buổi chiều tà. Những âm thanh, hình ảnh quen thuộc ấy đã gắn bó với đồng bào nơi đây từ bao đời. Tất cả quyện hòa với nhau tạo nên âm hưởng của cuộc sống, mang lại cảm giác yên bình, ấm áp trong lòng mỗi du khách.

Thượng Lâm là nơi cư trú lâu đời của đồng bào Tày, Dao, Mông... Nơi đây còn bảo lưu được nhiều nét sinh hoạt văn hoá tuyền thống mang đậm tính tộc người. Là trung tâm kinh tế, văn hoá của khu B, nơi giao lưu, buôn bán của đồng bào các dân tộc anh em, từ xưa, Thượng Lâm đã giữ vị trí quan trọng, nơi đặt trụ sở hành chính của tổng Thượng Lâm, châu Na Hang. Đồng bào các dân tộc thiểu số từ khắp các thôn bản tới đây không chỉ trao đổi, buôn bán mà còn để giao lưu văn hoá. Hình ảnh các thiếu nữ với nụ cười rạng rỡ trên môi tựa như những bông hoa rừng khoe sắc là dấu ấn khó phai trong tâm trí du khách.

Hằng năm, người dân Thượng Lâm mở hội Lồng Tông vào ngày 14 tháng Giêng. Đến Thượng Lâm vào những ngày này, bạn sẽ được đắm mình trong rực rỡ sắc màu thổ cẩm, ngây ngất trong điệu then và lâng lâng trong hơi rượu ngô men lá Lâm Bình nổi tiếng, trong lòng hiếu khách của người dân Thượng Lâm. Thượng Lâm thơ mộng và quyến rũ, mơ mộng đến đắm say, núi non hùng vĩ mà lòng người chân tình, mời du khách khám phá và thưởng ngoạn. 

Nguyễn Hải